Sinds kort heeft Epplejeck
een clickerin het assortiment. Wat een geweldige tool voor weinig geld. We gebruiken belonen en straffen om ons paard wat te leren, maar werkt hetgeen wat we doen ook altijd belonend of straffend? Doet het paard uiteindelijk wel wat je wilt nadat je een ‘beloning’ of ‘straf’ hebt toegepast?
Iedereen zou toch graag zijn of haar paard willen trainen door enkel te belonen en niet straffend? Met straffen en zeuren leer je een paard enkel wat hij niet mag, maar niet wat hij wel mag. Er is toch niets negatiever dan enkel de hele tijd te horen wat je niet mag. Belonen klinkt dan leuk, maar hoe passen we dit in de praktijk efficiënt toe? Hoe krijg ik mijn timing, het moment van de beloning, zo optimaal mogelijk en hoe zorg ik ervoor dat mijn paard niet gaat schooien als ik met snoepjes werk?
Het antwoord op o.a. deze vragen is de clicker! Waarom ik hier zo enthousiast over ben zal ik je uitleggen.
Hoe werkt de clicker?
De clicker wordt voor het paard een beloningssignaal. Het is belangrijk dat wanneer een paard iets doet wat je gevraagd hebt, je binnen 1 à 2 seconden laat weten dat dit inderdaad de bedoeling is. Geef je de beloning of het beloningssignaal later, dan is de kans groot dat het paard dit niet meer aan het juiste gedrag koppelt. De clicker maakt het mogelijk zeer nauwkeurig aan je paard aan te geven dat hij het goed doet. De clicker is namelijk voor je paard het signaal dat er een beloning aan komt, bijvoorbeeld een snoepje. Het werkt dus eigenlijk als een brug tussen het goede gedrag en de beloning.
(Voorbeeld verkeerde timing uit de praktijk: Een paar jaar terug leerde ik mijn toen nog jonge paard zijn achterhoeven netjes op te tillen. Ik gebruikte destijds nog geen clicker, dus de juiste timing was hier erg lastig. Ik maakte gebruik van een snoepje en het volgende gebeurde. Mijn paard tilde zijn achterhoef heel netjes op, ik zette de hoef neer om hem vervolgens snel een snoepje te geven, vlak voordat hij het snoepje pakte kreeg ik eerst per ongeluk een lik over mijn gezicht en vlak daarna pakte hij het snoepje. Raad eens wat er daarna gebeurde? Elke keer als iemand met zijn of haar gezicht vlak langs het hoofd van mijn paard kwam stak hij zijn tong al uit om een lik te geven. Hij had dus niet geleerd om netjes zijn achterhoef op te tillen, maar om iemand in het gezicht te likken. Zo snel leer je het verkeerde aan doordat de timing niet optimaal is. Als ik een clicker had gehad, had ik kunnen clicken toen hij zijn achterhoef opgetild had, was ik daarna rustig naar voren gelopen en had ik hem zijn snoepje kunnen geven.)
Wat tevens een voordeel van de clicker is, is dat deze altijd hetzelfde klinkt. Bewust en onbewust wordt ons geluid, onze stem, beïnvloedt door de stemming waarin we op dat moment zijn. De ene keer ben je heel energiek en enthousiast als je begint aan de training, je stem zal hoog klinken en je zal waarschijnlijk wat sneller praten. Het andere moment ben je moe, moet je eigenlijk nog wat dingen doen thuis of heb je net een vervelend telefoontje gehad, waardoor je stem wat lager en minder enthousiast zal klinken. Voor een paard is juist de toon waarop je iets zegt erg belangrijk, hij verstaat je immers niet. De clicker zal altijd hetzelfde klinken, of je zelf nou enthousiast bent of eigenlijk geen zin hebt, je training lijdt er door middel van de clicker niet onder!
Hoe weet mijn paard wat de clicker in houdt?
Voordat je met de clicker aan de slag kunt gaan zal het paard eerst dit geluid moeten leren. Veelal worden kleine snoepjes, stukjes wortel, of wat je paard maar lekker vindt gebruikt om het clicker signaal een positief ‘gevoel’ te geven. Afhankelijk van je paard en zijn geschiedenis hebben ze dit vrij snel door. Je laat het paard bijvoorbeeld met zijn neus een pion aanraken, doet hij dit dan click je één keer met de clicker en meteen daarna geef je hem wat lekkers. Dit laat je hem een paar keer doen totdat hij doorheeft dat als hij de pion aanraakt en een clickgeluid hoort, hij wat lekkers krijgt. De training is begonnen!
Waarvoor zou ik de clicker gaan gebruiken?
Het trainen met de clicker is hartstikke leuk om te doen! Zowel voor jezelf als voor je paard. Je paard associeert jou namelijk ook met een positief gevoel en zal nieuwsgierig worden naar alles wat je aanbiedt. Je krijgt dus niet alleen een goed luisterend paard, maar ook nog eens een blij en nieuwsgierig paard. Zoals je waarschijnlijk al aan voelt komen kun je je paard met deze basis van alles gaan leren. Van zitten op commando tot apporteren, ze kunnen het allemaal. Waar deze oefeningen erg helder en duidelijk in staan uitgelegd is o.a. het boek
‘Vrijheidsdressuur – Van apporteren tot zitten’ geschreven door Miriam Nieuwe Weme. Hierin staat ook nog een uitgebreid stukje over het gebruik en de werking van de clicker en hoe je deze aan moet leren.
Ik wil mijn paard helemaal niet leren zitten of dat soort dingen, heb ik dan wel wat aan de clicker?
Echt iedereen heeft wat aan de clicker. Denk eens aan alledaagse dingen zoals een paard die stilstaat bij het opstijgen, een paard welke netjes de hoeven op tilt, het vaststaan en eventueel wassen. Dit zijn ook zeker oefeningen waar de clicker uitermate goed van pas komt. Ook ‘grotere’ projecten als een paard beleren onder het zadel of voor de wagen zijn ineens een stuk leuker, minder gevaarlijk en je boekt sneller progressie wanneer je hierbij een clicker gebruikt. Ga ermee werken en voel hoe je zelf en je paard enthousiast worden tijdens het trainen in plaats van de negatieve spiraal welke anders altijd op de loer ligt.
(Voorbeeld uit de praktijk: Ik heb zelf mijn merrie met behulp van de clicker onder het zadel beleerd. Zij was 11 jaar toen ze bij haar eerste eigenaar wegging en op een handelsstal terecht kwam. Ze had nooit geleerd bij haar paardenvriendinnetje weg te gaan en het was daardoor net een veulen welke afgespeend moest worden. Wanneer ze haar vriendinnetje niet in het zicht was, was er ook niet met haar te werken. Ze was alleen maar op zoek naar die ene soortgenoot en was absoluut niet met haar hoofd bij degene die haar wilde trainen. Onder het zadel beleren werd hierdoor gevaarlijk, omdat ze de tussenstapjes van het hangen en dergelijke niet meekreeg en ineens een paar stappen verder doorhad dat er iemand op haar hing of zat. Ze raakte hierdoor zo in paniek dat alles zwart werd voor de ogen en begon te rennen. Ook omheiningen waren voor haar geen reden meer om te stoppen.
Je snapt dat dit paard al in de stress schoot als er een longeerlijn en ander harnachement werd gepakt en richting haar werd gedragen. Wat leerde dit paard nou eigenlijk? Konden we met deze manier na een tijdje ontspannen gaan rijden? Niet echt. Het paard begon alleen maar meer te stressen en als trainer is dit ook niet echt motiverend.
We zijn dit heel anders aan gaan pakken. Ik ben met haar begonnen met clickertraining. Hierdoor heb ik haar uiteindelijk in een tijdsbestek van ca. 2 maanden in mijn eentje zover gekregen dat ik gewoon veilig kon opstappen, rustig stappen, draven en ook de belangrijke ‘ho’ kon uitvoeren in de rijbak. Ondanks dat ze alles nog erg spannend vond zonder haar soortgenoot, was ze toch ook een nieuwsgierig paard geworden dat positieve ervaringen aan elke training overhield en leerde wat wél de bedoeling was.)