Oogproblemen bij paarden, dit is wat je moet weten
Paarden vertrouwen sterk op hun zicht om hun omgeving te interpreteren, dat maakt de ogen ook het meest delicate en tegelijkertijd cruciale organen van het paard. Ze nemen veel met de ogen waar, zoals gevaar en om zich veilig te voelen. Wanneer er oogproblemen ontstaan, kan dit het zicht aantasten, maar ook het welzijn, gedrag en heeft een negatieve invloed op prestaties. In deze blog neem ik je mee in de wereld van oogheelkunde bij paarden. We bespreken de meest voorkomende, maar ook zeldzamere oogaandoeningen. Wat zijn de oorzaken, symptomen en de behandelmogelijkheden?
Waarom zijn oogproblemen bij paarden zo belangrijk?
De ogen van een paard bevinden zich aan weerszijden van het hoofd, wat hen een gezichtsveld van bijna 350 graden geeft. Dit maakt hen erg gevoelig voor visuele prikkels. Het betekent ook dat een probleem met slechts één oog een groot effect kan hebben op hun gevoel van veiligheid en vertrouwen. Bovendien kunnen veel oogaandoeningen snel verergeren als ze niet vroeg worden opgemerkt en behandeld.
De meest voorkomende oogaandoeningen bij paarden
1.Equine Recurrent Uveitis (ERU) - Maanblindheid
ERU is een van de meest gevreesde oogproblemen bij paarden en staat ook wel bekend als 'maanblindheid'. Het is een terugkerende ontsteking van het vaatvlies (de uvea) die ernstige schade kan veroorzaken aan de interne structuren van het oog.
De oorzaak is vaak auto-immuun: het immuunsysteem van het paard valt de eigen oogstructuren aan, meestal als reactie op een eerdere infectie (bijvoorbeeld met Leptospira). De symptomen kunnen mild beginnen met tranende ogen en lichtgevoeligheid, maar in ernstigere stadia zien we troebeling van het oog, verkleuring van de iris en uiteindelijk blindheid.
Preventie is moeilijk, maar vroege diagnose en agressieve behandeling met ontstekingsremmers kunnen het verloop vertragen. In ernstige gevallen kan een vitrectomie worden overwogen, waarbij het glasvocht uit het oog wordt verwijderd.
2.Corneale ulcera (hoornvlieszweren)
Corneale ulcera ontstaan vaak na trauma, zoals een kras van een tak of een klap van een ander paard. Omdat het hoornvlies zeer gevoelig is, veroorzaakt zelfs een kleine beschadiging intense pijn. Symptomen zijn knijpen met het oog, overmatig tranen, zwelling van de oogleden en een blauwige of melkachtige waas over het oog.
Een belangrijk risico is dat bacteriële of schimmelorganismen het beschadigde gebied binnendringen en tot ernstige infecties leiden. Snel behandelen met antibiotische of schimmelwerende oogdruppels is essentieel. In sommige gevallen kan een operatie nodig zijn om het hoornvlies te herstellen.
3.Conjunctivitis (bindvliesontsteking)
Deze ontsteking van het slijmvlies rond het oog komt vaak voor door irritatie van stof, pollen, wind of insecten. Maar ook bacteriële infecties kunnen een rol spelen. Paarden met conjunctivitis hebben vaak rode, gezwollen oogleden en afscheiding uit het oog. Hoewel het op zichzelf geen ernstige aandoening is, kan het wijzen op onderliggende problemen.
Behandeling bestaat uit het schoonhouden van het oog, het gebruik van oogdruppels en indien nodig antibiotica.
Vliegenmaskers kunnen preventief helpen bij gevoelige paarden.
4.Cataract (staar)
Bij staar is de lens van het oog troebel geworden, waardoor het zicht van het paard beperkt wordt. Cataract kan aangeboren zijn, bijvoorbeeld bij veulens, of ontstaan als gevolg van ouderdom, ERU of trauma. In milde gevallen heeft het paard nog goed zicht, maar bij vergevorderde cataract kan blindheid optreden.
Chirurgische verwijdering van de lens is mogelijk, hoewel dit in de praktijk nog beperkt wordt toegepast bij paarden vanwege de complexiteit van de ingreep.
5.Squameus celcarcinoom (SCC)
Deze kwaadaardige tumor komt vooral voor bij paarden met lichte huid en onbeschermde delen rond de ogen, zoals Haflingers en Appaloosa's. SCC ontstaat vaak op het derde ooglid of de conjunctiva. Het begint als een kleine, niet-genezende zweer of massa, en kan zich langzaam uitbreiden.
Snelle diagnostiek via een biopsie is noodzakelijk. Behandeling bestaat uit chirurgische verwijdering, cryotherapie of bestraling. Vroegtijdige ontdekking verhoogt de kans op herstel aanzienlijk.
6.Andere tumoren bij het oog
Behalve SCC kunnen ook andere tumoren zich ontwikkelen rond het oog, zoals melanomen of lymfomen. Dit komt eigenlijk alleen maar voor bij schimmels (vaak goedaardig, maar soms groeiend in het ooglid of traankliergebied). Tumoren kunnen de oogfunctie belemmeren of het oog beschadigen door hun groei. Behandeling is afhankelijk van het type tumor en de locatie en varieert van chirurgie tot medicamenteuze therapie.
Minder bekende en zeldzame oogaandoeningen bij paarden
Hoewel minder frequent, zijn er ook andere ernstige oogproblemen:
- Glaucoom: verhoogde druk in het oog, vaak als complicatie van ERU. Kan leiden tot blindheid als het niet tijdig behandeld wordt.
- Keratomycose: schimmelinfectie van het hoornvlies, typisch na trauma in een stoffige of warme omgeving. Zeer moeilijk te behandelen.
- Entropion: een aangeboren afwijking waarbij het ooglid naar binnen krult, wat irritatie van het hoornvlies veroorzaakt.
Diagnostiek: hoe wordt een oogprobleem vastgesteld?
Een dierenarts voert een grondig oogonderzoek uit, vaak met behulp van:
- Fluoresceïnekleuring om beschadigingen aan het hoornvlies zichtbaar te maken.
- Tonometrie om de oogdruk te meten.
- Oftalmoscopie om het netvlies en de oogzenuw te inspecteren.
- Ultrageluid of echo als het zicht op de binnenzijde van het oog belemmerd is.
Behandeling: maatwerk per diagnose
De behandeling is sterk afhankelijk van de oorzaak. Infecties worden behandeld met antibiotica of antischimmelmiddelen, ontstekingen met corticosteroïden of NSAID's en sommige aandoeningen vereisen chirurgisch ingrijpen. Vliegenmaskers, rust en isolatie kunnen bijdragen aan herstel en comfort.
Preventie: wat kun je als eigenaar doen?
- Controleer dagelijks de ogen van je paard.
- Gebruik vliegenmaskers tijdens het vliegenseizoen, vooral als je paard gevoelige ogen heeft.
- Zorg voor een stofvrije, schone stalomgeving.
- Vermijd scherpe randen en gevaarlijke objecten in paddock of stal.
- Laat het paard direct nakijken bij twijfel.
Oogproblemen bij paarden kunnen variëren van mild tot levensveranderend. Snelle herkenning, deskundige diagnostiek en passende behandeling zijn de sleutel tot behoud van zicht en welzijn. Het loont om als eigenaar alert te zijn, want bij het paardenoog geldt: hoe sneller je erbij bent, hoe beter de prognose.